اضطراب مدرسه در کودکان می تواند برای بسیاری از بچه ها، والدین و حتی معلمان سخت باشد. اگر از همان ابتدا استرس کودکان در مدرسه به درستی مورد توجه قرار نگیرد، می تواند به سرعت به اضطراب مداوم، امتناع از مدرسه، مشکلات رفتاری و موارد دیگر تبدیل شود. در اینجا برخی از نکات برتر ما برای کمک به کاهش اضطراب دانش آموزان در مدرسه برای موفقیت در طول سال آورده شده است.
از همان زمان که شرکت ها شروع به تبلیغ لوازم تحریر و بازگشایی مدرسه می کنند، احساسات همه جا را فرا می گیرد. والدین، دانش آموزان و معلمان هیجان زده، عصبی و مضطرب هستند. هیجان زیادی در مورد انتخاب جعبه جدید مداد رنگی یا انتخاب کفش جدید وجود دارد، اما در مورد ناشناخته ها نیز استرس و اضطراب فراوانی وجود دارد. استرس دانش آموز در مدرسه ممکن است به خاطر این باشد که دانش آموزان معلم جدید، همکلاسی های جدید یا برنامه های خود را نمی شناسند. مخصوصا اگر آنها در یک مدرسه جدید شروع سال تحصیلی را آغاز می کنند. با آزمودن استراتژی‌های مختلف، والدین می‌توانند به آرام کردن اعصاب و انتقال کودکان به یک سال تحصیلی آرام و موفق کمک کنند. همانطور که همیشه می گوییم، ابتدا باید به سلامت روان بپردازیم، در مرحله بعد به مدرسه.
اگر با هم همکاری کنیم و کمی برنامه ریزی فعال داشته باشیم، می توانیم به بچه ها کمک کنیم تا استرس مدرسه در کودکان را حل کنند و آنها را در مسیر موفقیت قرار دهیم.
هر چه معلمان، مربیان یا هر بزرگسالی که نقش مهمی در زندگی کودک دارد بتوانند به کودکان کمک کنند تا احساس امنیت کنند، دیده شوند، از آنها مراقبت شود، آن کودکان به اندازه کافی احساس امنیت خواهند کرد که درخواست کمک کنند، خطرات ایمن را بپذیرند، یاد بگیرند، کنجکاو باشند، شجاع باشند، یاد بگیرند، رشد کنند و بدین ترتیب بر مشکل استرس کودکان از بازگشت به مدرسه غلبه کرد. تحقیقات در این مورد بسیار واضح است. دانش‌آموزانی که واقعاً احساس می‌کنند معلمانشان از آنها مراقبت می‌کنند، در مدرسه بهتر عمل می‌کنند و استرس مدرسه رفتن کودکان در آنها به مراتب نسبت به موارد دیگر کمتر است. این به این دلیل است که وقتی کودکان احساس امنیت نسبتاً می کنند، مغز یادگیری باز می شود. بدون احساس امنیت رابطه ای، مغز به جای یادگیری، بر روی “ایمن” شدن تمرکز می کند و آن موقع هست که استرس مدرسه و اضطراب مدرسه کودکان و نوجوانان نمود پیدا می کند..
مغزها برای حفظ امنیت ما به وجود آمده اند. آنها اینجا نیستند تا ما را خوشحال نگه دارند، برای روابط، یادگیری، بازی – مگر اینکه این بازی در حال حاضر برای بقای ما مهم باشد. اولویت برای همه مغزها ایمنی است. وقتی ما در مورد “ایمنی” صحبت می کنیم، این در مورد این نیست که واقعاً آن چیز ایمن است یا نه. این در مورد چیزی است که مغز درک می کند. این مساله فقط در مورد ایمنی فیزیکی صادق نیست. ایمنی رابطه (احساس مراقبت، استقبال، دیده شدن، تایید، دیداری بدون تحقیر، شرم، قضاوت) به همان اندازه برای مغز مهم است. برای رفع استرس کودک در مدرسه توجه به این موارد ضروری است.
اضطراب مدرسه در کودکان و رفع این استرس مهم است. باید گفت هنگامی که مغز هر نوع تهدیدی را ثبت می کند، حتی اگر “تهدید” بعید یا کوچک باشد، در صورتی که برای بقا به آنها نیاز داشته باشد، تمام منابع موجود را ذخیره می کند. فقط زمانی که مغزها واقعا احساس امنیت کنند هر ایده ای مبنی بر اینکه رفتار در مدرسه باید با نظم و انضباط مبتنی بر جدایی مدیریت شود، را رتبه بندی می کند . ترس انگیزه نمی دهد. مغز یادگیرنده را خاموش می کند و یادگیری را برای کودکان غیرممکن می کند. با بزرگسالان نیز همین کار را می کند. همچنین به همین دلیل است که ما باید از سیستم تعلیق و ایستادن دور شویم. هیچ کدام از اینها مشکل را در درازمدت حل نمی کند. در مورد استرس کودکان در مدرسه عدم استقبال شما از آنها بزرگترین نشانه‌هایی هستند که کودکان می‌توانند دریافت کنند.
علت استرس مدرسه در کودکان | علت اضطراب مدرسه در کودکان
یکی از دلایل اضطراب مدرسه که در زمان شروع سال تحصیلی و رفتن کودکان به مدرسه مشاهده می شود، تجربه تغییرات و تنش های اجتماعی توسط دانش آموزان است. وقتی که کودکان برای تابستان یا تعطیلات طولانی مدت عید، از مدرسه دور بوده اند و بعد از آن باید به محیط مدرسه بازگردند، ممکن است با تغییراتی در محیط و روابط اجتماعی روبرو شوند. این تغییرات می‌تواند شامل تغییر معلمان، همکلاسی‌ها، ساختمان مدرسه و حتی برنامه‌های درسی باشد. این تغییرات ممکن است باعث اضطراب و نگرانی در کودکان شود، زیرا آنها ممکن است نتوانند به سرعت با این تغییرات سازگار شوند و نیاز به تطبیق داشته باشند.
عوامل دیگری نیز می‌توانند در اضطراب مدرسه در کودکان تأثیرگذار باشند، مانند نگرانی از عملکرد تحصیلی، فشار همکلاسی‌ها، ترس از مواجهه با شکست و عدم موفقیت در کلاس درس، تغییرات در روال روزانه و ساعت بیدار شدن و … که در جدول زیر سعی کرده ایم دلایل اضطراب مدرسه را اجالتا نام ببریم و توضیح مختصری در مورد هر یک بنویسیم:
| 1. تغییر معلمان | تغییر معلمان می‌تواند باعث اضطراب مدرسه در کودکان شود زیرا آنها نیاز به سازگاری با سبک‌ها و روش‌های جدید تدریس معلمان جدید دارند. |
| 2. تغییر همکلاسی‌ها | تغییر همکلاسی‌ها می‌تواند باعث ایجاد استرس مدرسه در کودکان شود، زیرا آنها نیاز به ایجاد روابط جدید و سازگاری با همکلاسی‌های جدید دارند. |
| 3. تغییر ساختمان مدرسه | تغییرات در ساختمان مدرسه نیز ممکن است باعث اضطراب کودکان در بازگشت به مدرسه شود، زیرا آنها نیاز به تطبیق با محیط جدید و شناخت فضای جدید دارند. |
| 4. تغییرات در برنامه‌های درسی | تغییرات در برنامه‌های درسی ممکن است باعث اضطراب کودکان در مدرسه شود، زیرا آنها نیاز به سازگاری با مواد درسی جدید و تغییرات در روش‌های آموزشی دارند. |
| 5. نگرانی از جدایی از خانواده: | بازگشت به مدرسه به معنی جدایی از خانواده است که ممکن است برخی کودکان را نگران کند و احساس اضطراب مدرسه و ترس از جدایی را در آنها ایجاد کند. |
| 6. نگرانی از عملکرد تحصیلی | برخی کودکان ممکن است نگران عملکرد تحصیلی خود باشند و اضطراب در مورد عملکرد خود در مدرسه داشته باشند. |
| 7. فشار همکلاسی‌ها | فشار همکلاسی‌ها ممکن است باعث اضطراب کودکان در مدرسه شود، زیرا آنها نیاز به تطبیق با فشار و رقابت با همکلاسی‌های خود دارند. |
| 8. ترس از مواجهه با شکست و عدم موفقیت | برخی کودکان ممکن است ترس از مواجهه با شکست در مدرسه داشته باشند و اضطراب کودک در مدرسه در این زمینه را تجربه کنند. |
| 9. تغییرات در روال روزانه و ساعت بیدار شدن | تغییرات در روال روزانه و ساعت بیدار شدن ممکن است باعث اضطراب کودکان در مدرسه شود، زیرا آنها نیاز به تطبیق با تغییرات در زمانبندی روزانه خود دارند. |
| 10. نگرانی از تغییرات فیزیکی و رشد | برخی کودکان ممکن است نگران تغییرات فیزیکی و رشد خود در محیط مدرسه باشند و استرس کودکان در مدرسه در این زمینه را تجربه کنند. |
| 11. تغییر معلمان تخصصی | تغییر معلمان تخصصی مانند معلمان ورزش، هنر یا ریاضی ممکن است باعث اضطراب کودکان در مدرسه شود، زیرا آنها نیاز به سازگاری با روش‌های تدریس و فعالیت‌های جدید دارند. |
| 12. تغییر مدیر مدرسه | تغییر مدیر مدرسه نیز ممکن است باعث اضطراب کودکان در مدرسه شود، زیرا آنها نیاز به سازگاری با سبک مدیریت جدید و قوانین و مقررات جدید دارند. |
| 13. تغییرات در روش‌های ارزشیابی | تغییرات در روش‌های ارزشیابی نیز ممکن است باعث اضطراب کودکان در مدرسه شود، زیرا آنها نیاز به سازگاری با روش‌های جدید ارزشیابی و تغییرات در نحوه ارزشیابی دارند. مثال مهم در این زمینه داستان هایی می باشد که بر سر نوع ارزشیابی امتحان نهایی مطرح می شود. |
| 14. تغییرات در سیاست‌های مدرسه | تغییرات در سیاست‌های مدرسه ممکن است باعث اضطراب کودکان در مدرسه شود، زیرا آنها نیاز به سازگاری با سیاست‌های جدید و تغییرات در قوانین و مقررات دارند. سیاست گرفتن شهریه مدارس، سیاست تغییر سبک آموزشی و … می تواند از جمله این موارد تغییر سیاست های مدرسه باشد. |
| 15. تغییرات در فعالیت‌های بیرون از کلاس | تغییرات در فعالیت‌های بیرون از کلاس مانند سفرهای آموزشی یا رویدادهای ورزشی ممکن است باعث اضطراب کودکان در مدرسه شود. درحقیقت همان سازگاری با فعالیت‌های جدید و تغییرات در برنامه‌های خارج از کلاس مساله کلیدی می باشد که می تواند به عنوان علت استرس کودک در مدرسه تلقی شود. |
| 16. تغییرات در ساعت‌های تحصیل | تغییرات در ساعت‌های تحصیل ممکن است باعث اضطراب در کودکان شود، زیرا آنها نیاز به تطبیق با تغییرات در زمانبندی ساعت‌های تحصیلی دارند. درحقیقت همان سازگاری با زمانبندی جدید و تغییرات در زمانبندی کلاس مساله کلیدی می باشد که می تواند به عنوان علت استرس کودک در مدرسه تلقی شود. مثلا تغییر از شیفت صبحی در برخی مدارس به شیفت بعد از ظهری یا بالعکس |
| 17. نگرانی از تغییرات در روش‌های ارتباطی | تغییرات در روش‌های ارتباطی ممکن است باعث اضطراب کودکان در مدرسه شود، زیرا آنها نیاز به سازگاری با روش‌های جدید ارتباطی مانند استفاده از فناوری یا ارتباط مجازی دارند. در مساله کرونا این اتفاق به وضوح عیان شد و روش های ارتباطی جدید باعث بروز استرس کودک در مدرسه در بسیاری از کودکان و نوجوانان شد. |
| 18. تغییرات در محتوای درسی | تغییرات در محتوای درسی ممکن است باعث اضطراب کودکان در مدرسه شود، زیرا آنها نیاز به سازگاری با مواد درسی جدید و تغییرات در سطح سختی و محتوای درس‌ها دارند. مثلا اینکه ضرب و تقسیم را دانش آموز بخواهد یاد بگیرد شاید یک استرس در دل او ایجاد کند چون تا به حال با این مساله اشنایی نداشته است. |
| 19. تغییرات در سیستم امتحانات | تغییرات در سیستم امتحانات ممکن است باعث اضطراب کودکان در مدرسه شود، زیرا آنها نیاز به سازگاری با روش‌های جدید امتحان‌گیری و تغییرات در نحوه ارزشیابی عملکرد و مکان امتحان دارند. این مساله در امتحانات نهایی که به صورت مجزا انجام می شود به وضوح دیده می شود. |
| 20. نگرانی از تغییرات در شرایط جسمانی | برخی کودکان ممکن است نگران تغییرات در شرایط جسمانی خود مانند سلامتی و تغذیه در محیط مدرسه باشند و اضطراب کودک در مدرسه در این زمینه را تجربه کنند. مثلا در موعد کرونا ترس کودک از گرفتن کرونا می تواند باعث استرس کودک در مدرسه شود. |
معلمان و پدر و مادرها چه کمکی به کودک در رفع استرس کودک در مدرسه | اضطراب کودک در مدرسه می توانند بکنند؟
1. رفع استرس مدرسه در کودکان با ایجاد یک روال صبحگاهی مثبت: خانواده و معلمان می توانند یک روال صبحگاهی مثبت برای کودکان ایجاد کنند. این روال می تواند شامل صبحانه سالم و متعادل، زمان کافی برای آماده شدن و تهیه لوازم مدرسه و همچنین زمانی برای استراحت و آرامش قبل از رفتن به مدرسه باشد. این روال صبحگاهی مثبت به کودکان کمک می کند تا روز را با انرژی و آرامش شروع کنند و استرس مدرسه در کودکان را کاهش دهند.
2. رفع استرس مدرسه در کودکان با ایجاد ارتباط با معلم: خانواده می توانند با معلم کلاس کودک در ارتباط باشند و در خبر باشند. این ارتباط می تواند شامل حضور در جلسات والدین، گفتگو با معلم در مورد پیشرفت تحصیلی کودک و همچنین دریافت اطلاعات در مورد روش های آموزشی و فعالیت های کلاسی باشد. این ارتباط با معلم به کودک اطمینان می دهد که خانواده و معلمان در کنار او هستند و تمام تلاش خود را برای کمک به پیشرفت او در مدرسه می کنند. همین امر باعث رفع استرس کودک در مدرسه می شود.
3. رفع استرس مدرسه در کودکان با ایجاد فضای مطمئن و حمایت کننده: خانواده و معلمان می توانند یک فضای مطمئن و حمایت کننده برای کودکان ایجاد کنند. این فضا می تواند شامل شنیدن نگرانی ها و نیازهای کودک، ارائه حمایت و تشویق برای مواجهه با استرس های مدرسه و همچنین ایجاد فضای باز برای بیان احساسات و تجربه ها باشد. این فضا به کودکان کمک می کند تا احساس امنیت و راحتی درباره رفتن به مدرسه داشته باشند و استرس را کاهش دهند. والدین و معلمان با اینکار می توانند در رفع استرس کودک در مدرسه به وی کمک کنند.
4. رفع استرس مدرسه در کودکان با ارائه اطلاعات در مورد مدرسه: خانواده و معلمان می توانند به کودکان اطلاعات کافی در مورد مدرسه ارائه دهند. این اطلاعات می تواند شامل توضیح در مورد محتوای درسی، فعالیت ها و برنامه های مدرسه، قوانین و مقررات و همچنین اطلاعات در مورد معلمان و دیگر دانش آموزان باشد. ارائه این اطلاعات به کودکان کمک می کند تا با محیط مدرسه آشنا شوند و احساس آگاهی و قابلیت کنترل بر روی وضعیت را داشته باشند. والدین و معلمان با اینکار می توانند در رفع استرس کودک در مدرسه به وی کمک کنند.
5. رفع استرس مدرسه در کودکان با تشویق به شرکت در فعالیت های مدرسه: خانواده و معلمان می توانند کودکان را تشویق کنند تا در فعالیت های مدرسه شرکت کنند. این فعالیت ها می توانند شامل شرکت در رویدادها و جشنواره ها، عضویت در باشگاه های مدرسه، شرکت در تیم های ورزشی و هنری و همچنین شرکت در فعالیت های آموزشی بیرون از کلاس باشد. شرکت در این فعالیت ها به کودکان احساس تعلق به مدرسه و اثبات موفقیت در محیط مدرسه را می دهد و استرس رفتن به مدرسه را کاهش می دهد. والدین و معلمان با اینکار می توانند در رفع استرس کودک در مدرسه به وی کمک کنند.
6. رفع اضطراب مدرسه در کودکان با ایجاد روزمره های سازنده: خانواده و معلمان می توانند روزمره های سازنده برای کودکان ایجاد کنند. این روزمره ها می توانند شامل ایجاد زمان مشخص برای تکالیف مدرسه، مطالعه و تمرین، زمان مشخص برای بازی و استراحت، و همچنین زمان مشخص برای فعالیت های خانوادگی باشد. ایجاد این روزمره ها به کودکان کمک می کند تا برنامه ریزی و سازماندهی خود را بهبود بخشند و احساس کنترل و تعادل در زندگی روزمره داشته باشند.والدین و معلمان با اینکار می توانند در رفع اضطراب کودک در مدرسه به وی کمک کنند.
7. رفع اضطراب مدرسه در کودکان با ایجاد ارتباط با دیگر دانش آموزان: خانواده و معلمان می توانند کودکان را تشویق کنند تا با دیگر دانش آموزان در مدرسه ارتباط برقرار کنند. این ارتباط می تواند شامل شرکت در گروه های مطالعه، همکاری در پروژه ها و فعالیت های گروهی، و همچنین شرکت در فعالیت های اجتماعی و جمعی باشد. ایجاد این ارتباط با دیگر دانش آموزان به کودکان احساس تعلق به جامعه مدرسه را می دهد و اضطراب رفتن به مدرسه را کاهش می دهد. والدین و معلمان با اینکار می توانند در رفع اضطراب کودک در مدرسه به وی کمک کنند.
8. رفع اضطراب مدرسه در کودکان با تشویق به خلاقیت و خودبیانگری: خانواده و معلمان می توانند کودکان را تشویق کنند تا خلاقیت خود را در مدرسه بروز دهند و خودبیانگری کنند. این تشویق می تواند شامل تشویق به استفاده از روش های نوآورانه در حل مسائل، تشویق به بیان ایده ها و نظرات خود در کلاس، و همچنین تشویق به شرکت در فعالیت های هنری و خلاقانه باشد. تشویق به خلاقیت و خودبیانگری به کودکان احساس اعتماد به نفس و خودارزیابی را می دهد و استرس رفتن به مدرسه را کاهش می دهد. والدین و معلمان با اینکار می توانند در رفع اضطراب کودک در مدرسه به وی کمک کنند.
9. رفع اضطراب مدرسه در کودکان با تشویق به تعامل با محیط مدرسه: خانواده و معلمان می توانند کودکان را تشویق کنند تا با محیط مدرسه تعامل کنند. این تعامل می تواند شامل شرکت در فعالیت های آموزشی بیرون از کلاس، شرکت در فعالیت های محلی و جامعه، و همچنین شرکت در فعالیت های طبیعتگردی و محیط زیست باشد. تشویق به تعامل با محیط مدرسه به کودکان احساس ارتباط و علاقه به محیط زندگی خود را می دهد و استرس رفتن به مدرسه را کاهش می دهد. والدین و معلمان با اینکار می توانند در رفع اضطراب مدرسه در کودکان به آنها کمک کنند.
10. رفع اضطراب مدرسه در کودکان با ارائه حمایت در حل مشکلات: خانواده و معلمان می توانند حمایت لازم را در حل مشکلات مدرسه به کودکان ارائه دهند. این حمایت می تواند شامل ارائه راهنمایی و مشاوره در مورد راه حل های مختلف، ارائه ابزارها و استراتژی های موثر برای حل مسائل، و همچنین ایجاد فضای باز برای بحث و گفتگو در مورد مشکلات باشد. ارائه حمایت در حل مشکلات به کودکان احساس قدرت و توانایی در مقابله با مشکلات را می دهد و استرس رفتن به مدرسه را کاهش می دهد. والدین و معلمان با اینکار می توانند در رفع اضطراب مدرسه در کودکان به وی کمک کنند.
منابع:
https://childmind.org/article/classroom-anxiety-in-children/
https://medium.com/personal-growth/your-brain-doesnt-want-you-to-be-happy-it-wants-you-to-be-safe-44d3498229ba
