یکی از شایع‌ترین موارد نقض حقوق بشر در جهان خشونت علیه زنان و دختران است. این اتفاق پیامدهای جسمی، اقتصادی، روانی کوتاه مدت و بلند مدتی را برای زنان و دختران دارد و از مشارکت برابر و کامل آن‌ها در جامعه جلوگیری می‌کند. توجه به این موضوع باید فراتر از مفاهیم فمینیستی باشد و هر انسانی باید در قبال رسیدگی به آن احساس مسئولیت کند.
این موضوع زمانی بیشتر اهمیت پیدا می‌کند که بدانید در ذهن افراد زیادی درباره خشونت علیه زنان، تصورات نادرستی درباره چگونگی و چرایی آن وجود دارد. برای رفع این مشکل باید به بررسی ریشه‌ای باورهای غلط بپردازیم، پس تا انتهای برای آن همراه ما بمانید.
خشونت علیه زنان چیست؟
در زمان شنیدن این اصطلاح اولین چیزی که به ذهن می‌رسد، خشونت فیزیکی علیه زنان است. اما باید بدانید که خشونت علیه دختران و زنان تنها محدود به نوع فیزیکی آن نیست. این بیماری شامل آزار جنسی، عاطفی، روانی و مالی نیز می‌شود. در حالت کلی دو نوع خشونت خانگی و تجاوز جنسی بیشتر در جوامع مختلف مورد بررسی قرار می‌گیرند.
در سطح بین‌المللی برای حذف خشونت علیه زنان و دختران تعریف زیر ارائه شده است:
«این اصطلاح برگرفته از هر عمل خشونت‌آمیزی است که به علت جنسیت شخص انجام می‌شود و می‌تواند آثار ناخوشایندی را روی سلامت فیزیکی، جنسی و روحی زنان باقی بگذارد. همچنین تهدید زنان به انجام چنین اعمالی و سلب آزادی آن‌ها در زندگی خصوصی و عمومی خشونت محسوب می‌شود.»
عناصر اصلی خشونت خانگی شامل موارد زیر است:
- اعمال خشونت‌آمیز بین افرادی رخ می‌دهند که رابطه صمیمی داشته‌اند یا دارند.
- داشتن یک الگوی رفتاری مداوم برای کنترل شریک زندگی از طریق ترساندن و تهدید به رفتار خشونت‌آمیز
- رفتارهای تهدید آمیزی که شامل آزار جسمی، جنسی، روانی، عاطفی و مالی هستند.
خشونت فیزیکی علیه زنان می‌تواند شامل سیلی زدن، هل دادن، ضربه زدن، مشت زدن، لگد زدن، چرخاندن دست‌ها، خفه کردن، سوزاندن و ضربه با چاقو باشد.
خشونت روانی و عاطفی علیه زنان و دختران می‌تواند شامل رفتارهای کنترل‌کننده برای امور مالی، جدایی از خانواده و دوستان، تحقیر مداوم و تهدید به کتک زدن و مرگ باشد.
منظور از سوء استفاده مالی و اقتصادی کنترل پول و سایر دارایی‌های شخصی زنان است. همچنین این مورد می‌تواند شامل سرقت پول، اجازه ندادن به زنان برای مشارکت در تصمیمات مالی و جلوگیری از اشتغال آن‌ها باشد.
خشونت خانوادگی اصطلاحی است که با خشونت بین اعضای خانواده و شریک زندگی ارتباط دارد. لازم به ذکر است که تنها بعضی جنبه‌های خشونت خانوادگی جرم محسوب می‌شوند. اما به‌طور کلی هر رفتاری که در زندگی زنان ترس ایجاد کند، از نظر انسانی، اجتماعی، اخلاقی و همچنین فرهنگی غیر قابل قبول است.
خشونت جنسی به معنای تجاوز جنسی، تجاوز جنسی با ابزار، اجبار به تماشای فیلم‌های مستهجن یا شرکت در آن‌ها، تن فروشی اجباری و مجبور کردن زنان به داشتن رابطه جنسی با دیگران است.
دلایل خشونت علیه زنان چیست؟
عوامل بسیار زیادی در بروز خشونت علیه زنان نقش دارند که آن‌ها را در ادامه ذکر می‌کنیم:
- کنترل خشم یا میل جنسی برای برخی از مردان غیرقابل کنترل است.
- مصرف الکل میزان خشونت را در مردان افزایش می‌دهد.
- خشونت به علت توزیع نابرابر قدرت و منابع بین زنان و مردان افزایش می‌یابد.
- سطح پایین تحصیلات و آگاهی افراد جامعه
- فرهنگ خانوادگی و تجربه قبلی خشونت علیه زنان
- اختلال شخصیتی
- رفتارهای ناخوشایند مردانه‌ای که مواردی مثل داشتن چندین شریک زندگی یا نگرش‌های خشونت‌آمیز را علیه زنان تایید می‌کند.
- باورهای غلط جامعه که به مردان اجازه می‌دهد همیشه و در هر شرایطی جایگاه بالاتری نسبت به زنان داشته باشند.
- دسترسی کمتر زنان به مشاغل پردرآمد
- داشتن باورهای سنتی
روش های جلوگیری از خشونت علیه زنان
تا کنون بررسی‌های زیادی برای جلوگیری از خشونت علیه زنان انجام شده است. سازمان بهداشت جهانی با مشارکت سازمان ملل چارچوبی را با نام RESPECT برای جلوگیری از خشونت علیه دختران و زنان ارائه داده است. این لغت برگرفته از حروف ابتدایی این چارچوب است.
- تقویت مهارت‌های ارتباطی (Relationship skills strengthening)
- توانمندسازی زنان (Empowerment of women)
- تضمین کردن خدمات (Services ensured)
- کاهش فقر در جامعه (Poverty reduced)
- ایجاد و توانمندسازی محیط‌های توانمند و فرهنگی مثل مدارس، مکان‌های کاری و فضاهای عمومی برای افزایش آگاهی جامعه. (Enabling environments)
- جلوگیری از آزار کودکان و نوجوانان (Child and adolescent abuse prevented)
- ایجاد تغییر در نگرش، باورها و قوانین (Transformed attitudes, beliefs and norms)
هدف از این تدابیر افزایش آگاهی افراد جوامع سنتی و همچنان عقب‌افتاده نسبت به این موضوع حساس است.
زن کشی و قتل ناموسی
زن کشی یعنی شخصی به‌علت خانم بودن به قتل عمد برسد. زن‌کشی با قتل مردان تفاوت دارد و معمولا توسط شریک زندگی فعلی یا سابق شخص انجام می‌شود.
قتل ناموسی نیز توسط مردان اعضای خانواده انجام می‌شود و دلیل آن را با بی‌آبرویی یا شرمساری خانواده مرتبط می‌کنند. این نوع قتل‌ها معمولا این دلیل رخ می‌دهند که مردان خانواده فکر می‌کنند زنان یا دخترانشان آبروی خانواده را به هر دلیلی برده‌اند. متاسفانه در بعضی از کشورها قانون همچنان در چنین شرایطی پشت مردان هستند و همین قضیه آمار این قتل‌ها را افزایش می‌دهد.
سایر خشونت‌ها علیه زنان
در ادامه شما را با بعضی از مواردی که به‌عنوان خشونت علیه زنان شناخته می‌شوند، آشنا می‌کنیم. این موارد ممکن است با فرهنگ‌ها و باورهای غلط یک جامعه یا گروهی از مردم آن مرتبط باشند.
- قاچاق انسان: معمولا قربانی‌های عمده این جنایت زنان و دختران هستند تا مورد سوء استفاده جنسی قرار بگیرند.
- ختنه زنان: این کار در بعضی جوامع جاهل برای جلوگیری از رابطه جنسی پیش از ازدواج زنان در کودکی انجام می‌شود.
- کودک همسری: به ازدواج اجباری که هر دو شخص یا یکی از آن‌ها زیر 18 سال سن داشته باشند، گفته می‌شود. متاسفانه این موضوع نیز در بعضی از کشورها از نظر قانونی ایرادی ندارد.
- خشونت‌های آنلاین: سوء استفاده یا تهدید زنان از طریق فناوری اطلاعات و ارتباطات
سخن نهایی
خشونت علیه زنان یکی از ناهنجاری‌های بزرگ جهان است که با آگاهی کافی می‌توان تا حدودی در برابر آن مقاومت کرد. خشونت علیه دختران و زنان شامل آزارهای فیزیکی، جنسی، جسمی، روانی، عاطفی و آنلاین است.
برای حمایت از حقوق زنان در هر جامعه‌ای لازم است تا سازمان‌های تشکیل شوند. همچنین رعایت موارد هفت‌گانه‌ای که توسط سازمان بهداشت جهانی ارائه شده است، می‌تواند کمک زیادی به حل این مشکل کند.
