مشاوره خانواده، نوعی راهکار درمانی است و در راستای رفع مشکلاتی طراحی شده که به‌طور خاص بر سلامت روان و عملکرد خانواده‌ها تأثیر می‌گذارند. مشاوره می‌تواند به تک‌تک اعضای خانواده کمک کند تا روابط قوی‌تری ایجاد کرده و مسائلی را که خانواده با آن‌ها دست و پنجه نرم می‌کنند، مدیریت کنند. تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید تا این مفهوم را بیشتر بررسی کنیم.

اهداف مشاوره خانواده چیست؟

بعضی از اهداف اولیه مشاوره خانواده ایجاد یک محیط بهتر در خانه، حل مشکلات خانوادگی و درک مسائل منحصر ‌به‌فردی است که احتمال دارد برای یک خانواده چالش برانگیز باشند.

انواع مشاوره خانواده

مشاوره خانواده انواع مختلفی دارد. چند مورد از روش‌های مشاوره که ممکن است با آن‌ها سر و کار داشته باشید، عبارت هستند از:

1. مشاوره سیستماتیک: این نوع مشاوره، رویکردی است که بر کمک به افراد در استفاده از نقاط قوت روابط خود برای غلبه بر مشکلات مرتبط با سلامت روان تمرکز دارد.
2. مشاوره عملکردی: این روش یک درمان کوتاه مدت برای جوانانی است که مشکلاتی چون رفتار‌های پرخطر، خشونت یا مصرف مواد را تجربه می‌کنند. این روش به نوجوانان و خانواده‌ها کمک می‌کند تا در عین ایجاد اعتماد و احترام برای هر فرد، به‌دنبال راه‌حل باشند.
3. مشاوره روایتی: این نوع مشاوره، اعضای خانواده را تشویق می‌کند تا موضوع را از دید خود تعریف کنند و بفهمند این تجربیات چگونه شخصیت آن‌ها را شکل می‌دهد و چطور با دیگران ارتباط برقرار می‌کنند.
4. مشاوره روان‌شناختی: این نوع درمان بر کمک به اعضای خانواده در درک بهتر شرایط سلامت روان متمرکز است. دانستن بیشتر در مورد گزینه‌های درمان و رویکرد‌های بهبود فردی، به اعضای خانواده کمک می‌کند مانند یک سیستم حمایت‌گر منسجم عمل کنند.
5. مشاوره حمایت محور: این نوع درمان بر ایجاد یک محیط امن متمرکز است. محیطی که در آن اعضای خانواده می‌توانند آشکارا احساساتشان را به اشتراک بگذارند و از حمایت خانواده خود برخوردار شوند.

برخی از درمانگران ممکن است از نوع خاصی مشاوره استفاده کنند. در مقابل، دیگر مشاوران ممکن است رویکرد‌های ترکیبی و چندوجهی را انتخاب کنند که جنبه‌هایی از انواع مختلف درمان متناسب با نیاز‌های خانواده را در بر می‌گیرد.

شیوه‌های درمان

روش‌های مورد استفاده در مشاوره خانواده بیشتر به عواملی مانند جهت‌گیری نظری درمانگر و نیاز‌های خاص خانواده بستگی دارد. بعضی از روش‌‌هایی که در دوره درمان ممکن است مورد استفاده قرار گیرند، شامل موارد زیر می‌شوند:

شیوه‌های رفتاری

این روش‌ها اغلب بر آموزش مهارت‌ها و آموزش روانی برای کمک به اعضای خانواده برای رسیدگی به مشکلات خاص متمرکز هستند. به‌عنوان مثال، الگوسازی و ایفای نقش ممکن است برای کمک به اعضای خانواده در حل مشکلات ارتباطی استفاده شود.

شیوه‌های پویش‌شناسی روانی

این شیوه‌ها شامل ارزیابی روش تفسیر و واکنش هر یک از اعضای خانواده به مشکلاتی است که با آن مواجه هستند. درمانگر با خانواده صحبت می‌کند تا بینش‌های عاطفی جدید ایجاد و راه‌های جدیدی برای پاسخ‌دهی موثر کشف کند.

شیوه‌های ساختاری

این روش با تمرکز بر خط قرمز‌ها و توانایی‌های اعضاء مشکلات میان خانواده را بررسی می‌کند. چنین راه‌هایی می‌توانند به خانواده‌ها کمک کنند تا مرز‌ها و عادت‌هایی را ایجاد کرده و عملکردشان را بهبود ببخشند.

تمرکز عمده روش‌های مورد استفاده در مشاوره خانواده بر بهبود آگاهی عاطفی، کمک به تغییرات عمده در خانواده، کمک به افراد برای پذیرش چیز‌هایی که نمی‌توانند کنترل کنند و بهبود ارتباطات و همکاری است.

مشاوره خانواده در چه مواردی کارساز است؟

مشاوره خانواده می‌تواند به افراد با مشکلات مختلف کمک کند. از جمله: مشکلات رفتاری در کودکان یا نوجوانان، تغییرات درون خانواده، مشکلات ارتباطی، مرگ یکی از عزیزان، طلاق، جدایی یا مشکلات زناشویی، کشمش‌های والدین و فرزندان، مشکلات بین خواهر و برادر، مسائل مربوط به فرزندپروری، رویداد‌های استرس‌زا یا تغییرات عمده زندگی، ضربه روحی و … .

مزایا مشاوره خانواده

از آن‌جایی که ارتباط برقرار کردن پایه و اساس این نوع درمان است، اعضای خانواده می‌توانند یاد بگیرند چگونه افکار و نیاز‌های خود را بهتر به اشتراک بگذارند و کشمکش‌ها را به‌طوری حل کنند که کمتر به روابط آن‌ها آسیب برساند.

این نوع درمان، توضیح می‌دهد که چگونه اعضای خانواده می‌توانند به مشکلات یک عضو دیگر رسیدگی کنند. به‌عنوان مثال، اگر یکی از اعضای خانواده از مشکل سلامت روان رنج می‌برد، مشاوره می‌تواند به تغییر این شرایط که گاهی به بزرگتر شدن مشکل او دامن می‌زند کمک کند.

هنگامی که افراد تحت تاثیر مشکلات روانی قرار می‌گیرند، ممکن است اعضای خانواده با شیوه درست کمک کردن آشنایی نداشته باشند. در نتیجه احتمال دارد رفتاری در پیش گیرند که جنبه‌های بیماری را حفظ کرده یا حتی بدتر کند.

مشاوره می‌تواند به اعضای خانواده کمک کند تا روش‌های موثری برای کمک به فردی که دچار مشکلات روحی و روانی شده است، بیاموزند. همچنین به آن‌ها یاد می‌دهد بدون این‌که درگیر مشکلات یکدیگر شوند به بهترین شیوه کمک‌حال هم باشند.

اثربخشی

تحقیقات نشان می‌دهد که مشاوره خانواده می‌تواند برای اهداف مختلفی موثر باشد. بعضی از شواهد تاییدکننده شامل موارد زیر می‌شوند:

• مشاوره می‌تواند در درمان مشکلات متمرکز بر بزرگسالان، از جمله اضطراب در رابطه، خشونت شریک عاطفی، اختلالات خلقی، اختلالات اضطرابی، روان‌پریشی، وابستگی به الکل و سازگاری یا درمان بیماری‌های جسمی مزمن مفید باشد.
• مشاوره به پیشرفت بخش‌های مختلف عملکرد خانواده‌ها، برای نوجوانانی که مشکلات سلامت روان را تجربه می‌کنند، کمک می‌کند.
• مشاوره خانواده در درمان مشکلات رفتاری، مشکلات عاطفی، اختلالات مصرف غذا، مشکلات جسمانی و بازگشت به زندگی بعد از تجاوز، اثربخش بوده است.
• مشاوره خانواده اغلب کوتاه‌ مدت است. اما بسته به موقعیت و نیاز خانواده‌ها ممکن است نزدیک به یک سال یا بیشتر نیز تکرار شود. مشاوره بیشتر یک نفر از اعضای خانواده را درگیر می‌کند ولی می‌تواند تمرکز آن روی کسانی هم که مایل یا قادر به شرکت در جلسات درمانی هستند، باشد.

در طول جلسه‌های درمانی، درمانگر سوالاتی را می‌پرسد تا در مورد مشکلاتی که خانواده را به سمت درمان کشانده است، بیشتر بداند. آن‌ها همچنین به سایر عوامل موثر در بروز مشکلات، مانند شرایط زمینه‌ای سلامت روان و استرس محیطی توجه خواهند کرد.

اگر علاقه‌مند به شرکت در جلسه‌های مشاوره خانواده هستید، از پزشک خود بخواهید درمان‌گران زبده‌ای را که در این حیطه تخصص دارند به شما معرفی کند. همچنین می‌توانید از خدمات مرتبط و جلسات آنلاین مشاوره خانه مهر استفاده کنید.